Asbest, uzun yıllar boyunca “mucize mineral” olarak adlandırılmış ve özellikle inşaat ile sanayi sektörlerinde yaygın şekilde kullanılmıştır. Isıya, elektrik iletkenliğine ve aşınmaya karşı dayanıklılığı nedeniyle yalıtım, çatı kaplama, çimento ve otomotiv parçalarında tercih edilmiştir. Ancak zamanla yapılan araştırmalar, asbestin ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını ortaya koymuş ve birçok ülkede kullanımı yasaklanmıştır.
Artı Danışmanlık olarak bu yazımızda, asbestin ne olduğunu, türlerini, sağlığa etkilerini ve güvenli çalışma yöntemlerini sizin için derledik.
Asbestin Tanımı ve Türleri
Asbest, altı farklı silikat minerallerinden oluşan lifli bir yapıya sahiptir. Bu lifler gözle görülemeyecek kadar küçüktür ve havaya karıştığında kolayca solunabilir.
Asbest türleri iki ana grupta incelenir:
- Serpantin Grubu: En bilinen türü krizotil (beyaz asbest) olup, dünya genelinde kullanılan asbestin %90’ını oluşturur. Lifleri kıvrımlı ve esnektir.
- Amfibol Grubu: Amosit (kahverengi asbest), krokidolit (mavi asbest), tremolit, antofilit ve aktinolit bu gruptadır. Özellikle krokidolit en tehlikeli türlerden biri olarak bilinir.
Asbestin Sağlık Üzerindeki Tehlikeleri
Asbest lifleri solunduğunda akciğerlere ve vücut dokularına yapışarak zamanla geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına yol açar.
Asbeste bağlı hastalıklar:
- Mezotelyoma: Akciğer, karın veya kalp zarı kanseri.
- Akciğer Kanseri: Özellikle sigara içenlerde risk katlanarak artar.
- Asbestoz: Akciğer dokusunda sertleşmeye ve nefes darlığına yol açan kronik hastalık.
- Diğer Kanser Türleri: Gırtlak ve yumurtalık kanseri ile de ilişkilendirilmektedir.
Belirtiler genellikle 20-30 yıl sonra ortaya çıkar. Öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve açıklanamayan kilo kaybı sık görülen şikâyetlerdir.
Kimler Risk Altında?
- İnşaat ve yıkım işlerinde çalışanlar
- Gemi inşaatı ve otomotiv sektöründeki işçiler
- Fren balatası, conta veya yalıtım malzemeleri ile çalışan ustalar
- Asbestin bulunduğu alanlarda yaşayan aile bireyleri (ikincil maruziyet)
- Asbest madenlerinin yakınında yaşayan topluluklar
Yasal Düzenlemeler ve Güvenli Çalışma Yöntemleri
Türkiye’de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, asbestle ilgili yönetmelikler yayınlamış ve çalışanların korunmasına yönelik düzenlemeler getirmiştir. Bu kapsamda asbestle çalışacak kişilerin özel eğitim alması ve riskli işlerde Asbest Söküm Uzmanı gözetiminde çalışması zorunludur.
Güvenli çalışma yöntemleri:
- Asbest içeren malzemeler profesyonel ekiplerce tespit edilmelidir.
- Çalışma alanı kapatılmalı, izinsiz girişler engellenmelidir.
- KKD (maske, tulum, eldiven) kullanılmalı, tek kullanımlık olanlar işlem sonunda atılmalıdır.
- Asbestli malzemeler kırılmadan, tozuma yaratmadan ve mümkünse ıslatılarak sökülmelidir.
- Atıklar özel torbalarda toplanarak lisanslı bertaraf tesislerine gönderilmelidir.
Sonuç
Asbestin geçmişte yaygın kullanımı, bugün iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük bir sorumluluk doğuruyor. Sağlığa ciddi zararlar vermemek için doğru yöntemlerle tespit edilmesi, profesyonelce sökülmesi ve güvenli şekilde bertaraf edilmesi gerekiyor.
Artı Danışmanlık olarak, iş yerinizde asbest risklerini tespit ediyor, mevzuata uygun çözüm önerileri ve eğitimlerle işletmenizi güvence altına alıyoruz. Siz de çalışanlarınızı ve işinizi korumak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.