D vitamini eksikliğine son yıllarda bütün ülkelerde dikkat çekilmekte ve önlem alınması önerilmektedir. Bazı ülkelerde bu amaçla D vitamini katkılı yiyecekler bile piyasaya sürülmüş durumda.
D vitamini, başta yağlı balıklar ve yumurta olmak üzere besinlerden (VD2) alınıyor. Provitamin şeklinde deri tarafından da (VD3) üretiliyor. Ancak inaktif olan bu vitaminlerin vücudumuz tarafından kullanılabilmesi için güneşten gelen ultraviyole B (UVB) ışınlarıyla aktifleştirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda, D vitamini eksikliğinin temel nedeni güneşten yeterince yararlanmamaktır. Güneşli gün sayısının çok fazla olduğu ülkemizde, güneş hormonu olarak da adlandırılan D vitaminin eksik olması, inandırıcı gözükmese de gerçek durum bu. Yapılan analizlerde D vitamininin, gerekli düzey olan 30 ng/ml altında tespit edilmesi durumuna çok sık rastlanmaktadır. (20- 30 ng/ml aralığı yetersizlik, 20ng/ml altı eksiklik olarak tanımlanıyor.) Uzmanlar önlem için herkesin kolaylıkla yapabileceği basit bir öneride bulunuyorlar:
Güneşlenin!
Güneşlenmek için doğru saat aralığı hangisi?
Önceleri öğlen saatlerinde güneşlenmek zararlı deniliyordu. Ancak bunun doğru olmadığı ortaya çıktı. D vitamininin sentezlenebilmesi için yaygın ve yanlış kanının aksine, ışınların dik geldiği öğlen saatlerinde, 30 dakika kadar yüz, kol ve bacakları açıkta bırakacak şekilde güneşlenmek yeterli. Başka bir deyişle, D vitamini sentezine sabah ve akşam güneşinin bir yararı olmuyor. (Örneğin, İstanbul için Haziran ayında doğru zaman 12:30 -13:00 arası)
Geniş bilgi için: http://woto.com/guneslenme-takvimi
D vitamini eksikliğine yol açan etmenler ve risk grupları
· Güneş koruyucu sürüp güneşlenmek (UVB yi geçirmiyor)
· Plaza ve AVM lerin yaygın kullanımı (UVB geçirmeyen cam kullanılıyor)
· Kapalı ortamlarda çalışma
· Hava kirliliği
· Güneşle teması önleyen kapalı giyim tarzı
· Sisli – puslu havaların fazla olduğu coğrafi bölgeler
· Yaşlılık (70 yaş sonrası vitamin D sentezi azalır)
· Bakımevinde yaşayanlar
· Çocuklar (Küçük yaşlarda ekstra D vitamini almalı. Yeterince sokağa çıkarılmalı)
Vitamin D eksikliğinin sonuçları
Vitamin D eksikliğinde bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimi azalır. Vücut için gerekli kalsiyumun kemiklerden alınması sonucunda osteoporoz gelişiyor ve başta kalça olmak üzere kırık riski artıyor. Çocuklarda ise Raşitizm denilen gelişme geriliğine yol açıyor. Son yıllarda pek çok hastalıktan korunmak için D vitaminin yararlı olduğunu gösteren araştırmalar yayınlanmış bulunmaktadır.
Kimler D vitamini kullanmalı?
Normal bir yaşam sürdüren ve yeterince güneşlenenlerin günlük D vitamini ihtiyacını doğal yollardan karşılayabildikleri ve 3-4 ay yetecek kadar D vitamini depoladıkları bilinmektedir. Genel kanı, yaşlılar ve çocuklar dışında, kan seviyesi 20 ng/ml altına düşmedikçe ilaç tedavisine gerek olmadığı yolundadır. Gereksiz ve yüksek dozda D vitamini almanın vücutta birikmenin yanı sıra böbrek taşı oluşumunu hızlandıracağı da yapılan uyarılar arasındadır.
Geniş bilgi için:
http://t24.com.tr/yazarlar/sukru-hatun/d-vitamini-kullaniminda-asiri-artis-ne-kadar-ihtiyac-ne-kadar-saglik-modasi,11274
http://www.tip.hacettepe.edu.tr/actamedica/2011/sayi_1/baslik3.pdf