İş sağlığı ve güvenliği söz konusu olduğunda, ayak koruması sadece bir yasal gereklilik değil; aynı zamanda iş verimliliğinizi, konforunuzu ve uzun vadeli sağlığınızı etkileyen hayati bir unsurdur. 6331 sayılı Kanun’un 4. ve 5. maddeleri uyarınca, işveren çalışanın maruz kalabileceği riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmakla yükümlüdür; bu risklerin tam olarak giderilemediği durumlarda ise KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) kullanımı zorunludur. Bu donanımların başında da iş ayakkabıları gelir.İnşaat sahasından laboratuvar ortamlarına kadar, uygun ayakkabı seçimi hem fiziksel riskleri azaltır hem de iş gücü motivasyonunu artırır.
Peki, iş ayakkabısı seçerken nelere dikkat etmelisiniz?
Bu yazıda, EN ISO 20345:2022 standardına ve KİŞisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik’e uygun şekilde, doğru iş ayakkabısı seçimi için dikkat edilmesi gereken 13 temel kriteri derledik.
1. İşin Niteliği ve Risk Değerlendirmesi
Her iş kolunun risk profili farklıdır. Bu nedenle ayakkabı seçimi, risk değerlendirmesi sonucuna göre yapılmalıdır (6331/10). Düşen cisim riski varsa çelik burunlu (S1, S3) modeller; delici maddelerle temas olasılığı olan ortamlarda delinmeye dayanıklı tabanlı (P korumalı) modeller tercih edilmelidir. Elektriksel risk bulunan ortamlarda ise elektrik yalıtımlı (ESD/antistatik) tabanlar hayati önem taşır.
2. Konfor ve Uyum
Gün boyu ayakta çalışan personel için doğru kalıpta, destekleyici ve yastıklamalı ayakkabılar tercih edilmelidir. Aksi halde nasır, ayak deformasyonu ve hatta bel ve diz ağrıları gibi uzun vadeli sağlık sorunları oluşabilir.
3. Malzeme Kalitesi
Ayakkabının malzemesi, çalışma ortamına uygun olmalıdır. Deri modeller dayanıklıdır; ancak suyla sık temas eden alanlarda kauçuk veya PVC tabanlı modeller önerilir. Kimyasalların bulunduğu işlerde EN 13832 standardına uygun kimyasal dirençli malzemeler tercih edilmelidir.
4. Taban Yapısı ve Kaymazlık
Yağlı, eğimli veya kaygan zeminlerde çalışılıyorsa, SRC sertifikalı kaymaz tabanlar hayat kurtarır. EN ISO 20345’te kaymazlık SRA, SRB veya SRC kodlarıyla belirtilir.
5. Su Geçirmezlik ve Isı Yalıtımı
Su ile sık temas eden sektörlerde çalışanlar için su geçirmez iş ayakkabıları, ayak sağlığı açısından olmazsa olmazdır. Soğuk hava koşullarında çalışanlar içinse iç yalıtımlı modeller, ısı kaybını önleyerek konfor sağlar.
6. Nefes Alabilirlik
Uzun süreli kullanımda terleme kaynaklı mantar ve bakteri oluşumunu önlemek adına ayakkabının hava geçirgenliği önemlidir. Fileli veya hava kanallı modeller bu konuda avantaj sağlar.
7. Bilek Desteği
Ağır yük taşıyan veya engebeli zeminde çalışan personel için bilekli modeller burkulma ve düşme riskini azaltır. ISO 45001 risk kontrol hiyerarşisine göre bu tür KKD’ler, önlemlerin tamamlayıcı bir parçasıdır.
8. Bağlama Mekanizması
İş ayakkabılarında bağcık, cırt cırt veya fermuar gibi farklı kapanış sistemleri bulunur. Bağcıklı modeller kişiye özel sıkılık ayarı sunarken, fermuarlı modeller hızlı kullanım sağlar.
9. Dayanıklılık
Sürekli mekanik zorlamaya maruz kalan ayakkabılar, çift dikişli ve kalın tabanlı olmalıdır. Böylece hem uzun ömürlü kullanım sağlanır hem de ayakkabının güvenlik özelliği korunmuş olur.
10. Standartlara Uygunluk
Tüm iş ayakkabıları EN ISO 20345:2022 standardına uygun olmalıdır. Bu standart, ayakkabıların darbe dayanımı, delinme direnci, antistatiklik ve kaymazlık gibi tüm test kriterlerini tanımlar.
11. Fiyat-Performans Dengesi
Ucuz ayakkabılar ilk etapta cazip görünse de, kısa ömürlü olmaları ve yetersiz koruma sağlamaları nedeniyle uzun vadede daha fazla maliyet çıkarabilir. Bu yüzden yatırımınızı kaliteli bir ürüne yapmak, hem sağlık hem de maliyet açısından kazanç sağlar.
12. Bakım Kolaylığı
Kolay temizlenebilen, kuruma süresi kısa olan ayakkabılar tercih edilmelidir. Böylece hijyen korunur ve ayakkabı ömrü uzatılır.
13. Esneklik
Ayakkabının tabanı esnek olmalı, hareket kabiliyetinizi kısıtlamamalıdır. Bu, özellikle sürekli eğilip kalkmanız gereken işlerde iş gücünüzü doğrudan etkiler.
Doğru Ayakkabı, Doğru Yatırımdır
Ayak koruması yalnızca fiziksel sağlığınız için değil, iş güvenliği kültürünüzü desteklemek adına da önemlidir. Uygun iş ayakkabısı seçimiyle hem riskleri azaltabilir hem de çalışan memnuniyetini artırabilirsiniz.
Artı Danışmanlık olarak, kişisel koruyucu donanım seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterleri titizlikle değerlendiriyor; işletmenizin ihtiyaçlarına özel iş sağlığı ve güvenliği çözümleri sunuyoruz. Doğru ayakkabıyı seçerken uzman İSG Danışmanlarımızla iletişime geçebilirsiniz.